Het lustrum van Bredevoort

Door Garmt de Vries.

Bredevoort is een oud stadje in de Achterhoek, vlak bij de Duitse grens. Sinds 1993 presenteert Bredevoort zich als boekenstad, naar het voorbeeld van onder andere Hay-on-Wye in Wales en Redu in België. In augustus 1998 vierde de boekenstad haar eerste lustrum. De organisatie van het festival dat ter ere van dit lustrum gehouden werd, heeft het Jules Verne Genootschap verzocht een expositie in te richten, en een Jules Verne avond te organiseren. Het Genootschap greep deze uitnodiging natuurlijk direct aan. Ook op de internationale boekenmarkt zouden we een kraam neerzetten met uitsluitend materiaal van en over Jules Verne. Na enkele maanden van voorbereiding kon op vrijdag 21 augustus het echte werk beginnen.

Vrijdag: inrichten van de expositie

Op donderdag en vrijdag vertrokken enkele leden van het Jules Verne Genootschap richting Bredevoort, in auto’s volgeladen met boeken en ander materiaal. Degenen die van ver kwamen zetten in de buurt hun tent, caravan of camper neer. Vrijdagochtend vroeg bleek dat het expositiemateriaal, zoals vitrines en borden, nog niet geplaatst was. Dat betekende sjouwen door regen en wind. Na enkele uren hadden we de ruimte die ons toebedeeld was, een oud schoolgebouw en een tent op het voorplein, naar tevredenheid ingericht. Vervolgens konden we beginnen de expositie zelf in te richten.
Vitrine na vitrine vulden we met Franse uitgaven, waaronder enkele waardevolle eerste drukken, vele bijzondere en normale Nederlandse uitgaven, allerlei buitenlandse vertalingen, biografieën en stripboeken. Maar niet alleen boeken kregen een plaats: ook postzegels, affiches, modellen, sigarenbandjes, video’s, cd-roms en talloze andere materialen werden tentoongesteld. Enkele van de bekendste boeken van Verne kregen een hele vitrine, andere, zeldzamere werken lagen bij elkaar. Ook hadden we afdelingen voor biografieën, reclamemateriaal en imitators van Jules Verne. Verder waren er een computer met cd-roms en werd er doorlopend een verfilming van een van Verne’s boeken gedraaid. Het werd een overweldigende collectie, met een aantal zeer bijzondere items. Voor de echte kijker was er een goed beeld te vormen van Jules Verne en zijn werk. De oppervlakkige bezoeker kreeg in elk geval de indruk dat Verne veel heeft geschreven en een zeer veelzijdig man was, en dat is een juiste indruk.

Zaterdag: Opening van het festival

Zaterdagochtend legden we de laatste hand aan onze expositie; ruim veertig vitrines wachtten op de eerste bezoekers. De opening van het festival was een feestelijke gebeurtenis. Er waren bezoekers uit boekensteden over de hele wereld. In de St. Joriskerk hield Jan Terlouw, beschermheer van Bredevoort Boekenstad, een voordracht over het thema ‘taal en muziek’. Verder waren er toespraken van de burgemeester en andere hoogwaardigheidsbekleders. Om vier uur werd het festival, en de Jules Verne expositie, geopend met een daverend kanonschot, afgevuurd door Richard Booth en Noël Anselot, oprichters van de boekensteden Hay-on-Wye en Redu. Op het plein voor het schoolgebouw waren nog andere tenten opgezet, waarin boekensteden uit heel Europa zich presenteerden.
Ondanks het wisselvallige weer was er veel belangstelling. Onze expositie bleek veel bezoek te trekken. De meeste bezoekers hadden wel een gevoel van herkenning bij het zien van de blauwe bandjes, en waren onder de indruk van de enorme hoeveelheid boeken die tentoongesteld lagen. Een enkeling benaderde een van de leden van het Genootschap met vragen over Jules Verne. Zo langzaam aan liep de zaterdag ten einde en werd het stil op het plein.

Zondag t/m dinsdag: Expositie

Zondag 23 augustus was nog drukker dan de voorgaande zaterdag. Grote hoeveelheden bezoekers liepen langs de vitrines en bestookten de aanwezige leden van het Genootschap met hun vragen. Bij toerbeurt zagen we kans om zelf wat langs de andere tenten te lopen.
Deze dag was er een bijzondere attractie: de bus ‘Jules Verne’ van de maatschappij Maarse & Kroon was naar Bredevoort gereden en kon uitgebreid bezichtigd worden. Deze bus, die in 1963 gebouwd werd, was alleszins het bekijken waard: het is de eerste Nederlandse touringcar met toilet en bar aan boord. De ‘Jules Verne’ is voorzien van alle moderne snufjes uit die tijd: airconditioning, luxe fauteuils en een goed geoutilleerde bar. Helaas kon de bus niet vlak bij onze tent staan, zodat niet direct opviel dat hij iets met Jules Verne te maken had.
Maandag en dinsdag waren wat rustiger. Er waren weinig bezoekers, maar de bezoekers die er waren, kwamen in elk geval uit interesse. Zo verliep de tijd. Ook woensdag overdag was het niet veel drukker. Voor de woensdagavond hoopten we op meer publiek: dan stond onze Jules Verne avond gepland.

Woensdag: Jules Verne avond

De Jules Verne avond bestond uit twee lezingen over Jules Verne en zijn werk. De eerste lezing was voorbereid door iemand van het Genootschap, voor de tweede lezing hadden we prof. dr. Robert Pourvoyeur uitgenodigd. De heer Pourvoyeur is vice-president van de Société Jules Verne te Parijs, en een groot Verne-kenner. Het was dan ook een hele eer dat hij op deze avond wilde komen spreken. Mijnheer Pourvoyeur arriveerde in de middag, in de stromende regen. We gaven hem een rondleiding langs de expositie, waarvan hij zeer onder de indruk was. Na een gezellige maaltijd kon de avond beginnen.
Oorspronkelijk was de avond gepland voor een internationaal gezelschap. De vertegenwoordigers van de buitenlandse boekensteden zouden de avond bijwonen, en de lezingen die we hadden voorbereid zouden dan ook in het Engels gehouden worden. Helaas bleek dat vrijwel alle buitenlanders in de loop van de dag Bredevoort verlieten. Woensdag was de laatste dag van het festival, en het afbreken was al begonnen voordat de Jules Verne avond goed en wel begon. We besloten om te schakelen naar een Nederlandstalige avond.
Er was toch nog een behoorlijke opkomst: zo’n zestig mensen hadden een plaats gevonden in de grote tent waarin de avond gehouden werd. Er waren leden van het Genootschap, toevallige passanten en enkele belangstellenden die speciaal voor deze lezingen naar Bredevoort waren gekomen.
De eerste lezing beschreef globaal het leven van Jules Verne: zijn jeugd in de havenstad Nantes, de studententijd in Parijs, zijn liefde voor de literatuur en de eerste kennismaking met Hetzel, de grote successen, het ‘rampjaar’ 1886, en Verne’s dood in 1905. Daarna werd ingegaan op de betekenis van Verne’s werken, en zijn methode van schrijven. Dit alles werd geïllustreerd met foto’s, en met afbeeldingen uit enkele van Verne’s boeken. Ook werd er aandacht besteed aan Jules Verne op het internet.
Daarna hield Robert Pourvoyeur een uitermate interessante lezing over Jules Verne en de muziek. Naast een grondige kennis van Jules Verne heeft mijnheer Pourvoyeur een grote liefde voor muziek, en deze combinatie was zeer geschikt voor deze avond. Muziek was erg belangrijk voor Jules Verne. Hij heeft ooit gezegd dat de vrijheid, de zee en de muziek zijn grootste liefdes waren. Er is dan ook veel muziek te vinden in zijn werk. Naast uitgebreide opsommingen van componisten, zoals in L’Ile à hélice, speelt de muziek soms een centrale rol, zoals in Le Château des Carpathes. Ook heeft Verne zelf enkele operettes geschreven, in samenwerking met zijn vriend Aristide Hignard. Tussen de tekst van de lezing door werden er stukken muziek afgespeeld. Het was een gevarieerd assortiment aan muziek dat Robert Pourvoyeur had meegebracht: opera, operette (Verne’s favoriete genre), marsmuziek en zelfs een ‘samba avant la lettre’.
Het was een fantastische voordracht, niet in de laatste plaats dankzij het grote enthousiasme waarmee mijnheer Pourvoyeur vertelde. Voor de Verne-kenners was er nog veel nieuws te leren, en ook de andere toehoorders waren zeer geboeid. Zo werd het, ondanks de afwezigheid van de internationale gasten en het af en toe lawaaiige afbreken van de andere stands, toch een zeer geslaagde avond.

Zaterdag: Boekenmarkt

De expositie was afgebroken. Het festival was voorbij. Toch stond er nog een grote gebeurtenis op het programma: de internationale boekenmarkt. Heel Bredevoort stond zaterdag 29 augustus vol met kraampjes. Ook het Jules Verne Genootschap had een stand op deze boekenmarkt. Een kraam van drie meter breed stond vol met uitsluitend boeken en strips van en over Jules Verne. Een aantal leden had al dit materiaal beschikbaar gesteld.
’s Morgens vroeg, lang voordat de boekenmarkt officieel was geopend, en voordat wij al onze waar hadden uitgestald, kwamen de eerste verzamelaars al kijken. De rest van de dag liepen de bezoekers af en aan. Een flink aantal verzamelaars vond nog een ontbrekende titel. Tegen de avond kon de balans worden opgemaakt: we hadden enkele honderden boeken verkocht. Deze dag bewees nog eens dat Jules Verne nog altijd niet aan populariteit heeft ingeboet.

Al met al kunnen we terugkijken op een geslaagd evenement. Voor onszelf was het leuk zo’n week te organiseren, en de bekendheid van Verne onder het grote publiek is weer wat groter geworden.


Links:

Zie: Bredevoort Boekenstad
Zie: Hay-on-Wye