Mr. E. Franquinet

Voordracht gehouden door Cees Moonen tijdens de vergadering van het Jules Verne Genootschap op 28 maart 1998.

Jeugd en familie

(Klik voor grotere afbeelding.)

Ik ga u iets vertellen over Mr E. M. C. B. Franquinet, de schrijver van de tot nu toe enige Nederlandse biografie over Jules Verne. Edmond Marie Constant Bernard Franquinet (roepnaam Eddy) werd als zesde en jongste kind van de familie geboren te Maastricht op 6 januari 1896, en overleed op 17 november 1974. Hij is dus bijna 79 jaar geworden. Zijn vader was in Maastricht een bekend industrieel. Veel van zijn voorvaderen zijn in de 17^e eeuw burgemeester van Namen in België geweest. Daarnaast zat het schrijven ook bij deze voorouders al in het bloed: een natuurkundige in de vorige eeuw die veel publiceerde, en een grootvader die o.a. lid van de Maatschappij der Nederlandse Letteren, meester in de rechten en historicus was, en die bovendien vele bestuursfuncties had naast zijn consulschap van België en Spanje.

Terug naar onze Ed. Op 9-jarige leeftijd verhuisde hij met de familie naar Houthem bij Valkenburg. Vanaf zijn vroegste jeugd werd er thuis alleen maar Frans gesproken. In Houthem kreeg hij privé-onderwijs aan huis. Daarna doorliep hij in Maastricht het gymnasium, waarop hij naar Amsterdam vertrok voor een rechtenstudie. Doordat Franquinet van alles deed behalve studeren, moest hij na drie jaar geheel opnieuw beginnen, maar nu in Utrecht. Op 27-jarige leeftijd slaagde hij als meester in de rechten. Een jaar eerder, in 1922, was hij getrouwd; uit dit huwelijk zijn geen kinderen geboren. Na diverse functies binnen de rechterlijke macht in Maastricht, Gulpen en Utrecht werd Franquinet in 1939 benoemd tot rechter bij de rechtbank te Roermond, waarvan hij van 1947 tot aan zijn pensionering in 1966 vice-president was.

Eddy was een wat gedrongen figuur, van karakter zacht en vriendelijk, een echt gezelligheidsmens die veel hield van ‘bruiloften en partijen’, maar vreemd genoeg niets moest hebben van het jaarlijks terugkerende carnaval. Bij hem thuis werden regelmatig feesten en diners georganiseerd, waaraan vaak meer dan dertig personen deelnamen. Tot zover het een en ander over Franquinet in het algemeen.

Luchtvaart, schrijven en andere interesses

Maar nu ga ik het hebben over een geheel andere Franquinet. Van jongs af aan zat het schrijven Edmond in het bloed. Op de jonge leeftijd van 17 jaar had hij al een artikel gechreven met de titel Nr. 47, een verhaal over een luchtrace, waarvoor hij ƒ 2,50 betaald kreeg van de provinciale Brabantse Courant in Den Bosch. Zijn grootste hobby is altijd de luchtvaart geweest, en dat is in de loop der jaren alleen maar toegenomen. Daarover straks meer.

Naast de luchtvaart hadden nog vele andere onderwerpen zijn warme belangstelling: literatuur, kunst, levensbeschrijvingen over personen die voor de cultuur van Limburg belangrijk waren, oude boerderijen en gebouwen, natuur in het algemeen en ga zo maar door. Vanaf halverwege de jaren ’20 publiceerde hij bijna ieder jaar wel een boek over een van de genoemde onderwerpen, maar de lucht- en ruimtevaart bleven zijn eerste en grootste liefde.

Franquinet was o.a. mede-oprichter van het comité ‘Vliegveld Zuid-Limburg’, het huidige ‘Airport Aken-Maastricht’. Vanaf 1932 verzorgde hij eenmaal per maand een rubriek voor de KRO radio, getiteld KRO Luchtnet. Na de oorlog nam hij die draad weer op, met als titel De vliegende Hollander op zondagmiddag. Hij hield dit vol tot september 1964. Het was de langste radiorubriek die er ooit op de radio is geweest: 27 jaar! Een ander radioprogramma dat vermeld moet worden is Sprong in het heelal. Deze hoorspelserie werd tussen 1955 en 1958 uitgezonden door de KRO op zondagavond vanaf half tien. Het was een serie met onderwerpen als een vlucht naar de maan en daarna naar Mars van de schrijver Charles Chilton, vertaald door onze Edmond.

Een en ander deed hij onder het pseudoniem P. R. O. Peller, dit op uitdrukkelijk verzoek van de minister van justitie, om enige afstand te bewaren tussen zijn werk als rechter in Roermond en zijn vele schrijverij. Is er iets nieuws onder de zon wat belangenverstrengeling betreft?

In 1929 onderging Edmond Franquinet, samen met zijn vrouw, zijn luchtdoop: met een nieuw éénmotorig Fokker-vliegtuig van de KLM vloog hij van Brussel naar Parijs. In 1930 maakte hij zijn eerste vlucht met een door hem bestuurd sporttoestel. In hetzelfde jaar verscheen zijn eerste boek over de luchtvaart. In 1936 werd Edmond leraar aan het Nederlands Luchtvaart Instituut te Utrecht; in deze periode schreef hij in samenwerking met anderen de eerste Nederlandse Luchtvaart Encyclopedie.

Naast het schrijven van – schrik niet – ruim 800 artikelen in ongeveer veertig verschillende tijdschriften over lucht- en ruimtevaart, de eigen taal en cultuur in Zuid-Limburg, etc. etc., behoorden ook het schilderen, tekenen en fotograferen tot zijn hobby’s, hetgeen mag blijken uit de zeer vele reizen die hij maakte met zijn vrouw in de jaren ’30, ’50 en ’60, waarover hij ware boekwerken samenstelde, geïllustreerd met eigengemaakte foto’s en tekeningen. Ook hield hij regelmatig lezingen over deze reizen, waarbij hij eerst lichtbeelden vertoonde, en later zijn eigengemaakte dia’s.

In totaal schreef Franquinet maar liefst 21 boeken over de al eerder genoemde onderwerpen. Daarnaast heeft hij ook nog eens twaalf vertalingen op zijn naam staan uit het Duits, Frans en Engels, de meeste handelend over science-fiction en ruimtevaart.

(Klik voor grotere afbeelding.)

Jules Verne

Iedereen zal zich langzamerhand wel gaan afvragen: “Ja, alles goed en wel, maar waar blijft Jules Verne?” Alles op zijn tijd, heren! Eerst wil ik nog even wijzen op eigenaardigheden van beide schrijvers. Zij waren alle twee echte ‘veelschrijvers’ en zaten liefst ’s morgens vroeg vanaf vijf uur al achter hun schrijftafels. En beiden waren doodgewone figuren die in het geheel niet opvielen en een normaal, rustig, burgerlijk leven leidden.

Ja, en dan nu eindelijk Jules Verne. In de oorlogsjaren ’40–’45 was er voor het personeel van de rechtbank in Roermond weinig te doen. Dus nam Franquinet het besluit om een biografie te gaan schrijven over een van zijn jeugdidolen: Jules Verne. In de jaren ’40–’41 heeft hij dit werk voltooid. En hoewel het in onze ogen misschien wat oubollig is geschreven, blijft het toch een zeer lezenswaardig boek. De pentekeningen in deze biografie zijn van de hand van zijn neef Robert Franquinet, iemand die ook al enorm veel heeft geschreven.

(Klik voor grotere afbeeldingen.)

Helling was bereid Edmond Franquinet zijn eigen exemplaren te laten lezen, maar slechts onder één voorwaarde: Helling wilde dan ieder weekend meekomen naar Roermond. En zo geschiedde. Idere zaterdag verscheen Cornelis Helling met zes Franse eerste drukken onder zijn arm bij Franquinet thuis en zondagavond vertrok hij weer met zijn boeken. Zo is dat een paar maanden door gegaan: Edmond boven lezend en uittreksels makend, terwijl Helling beneden zat te eten en te drinken. Let op: het was oorlogstijd!

De biografie Jules Verne, zijn persoon en zijn werk verscheen in 1942 bij uitgeverij De Pelgrim te Eindhoven.

Andere publicaties over Verne van de hand van Edmond Franquinet zijn de volgende:

• 1945: Een dagblad in de 29^e eeuw, een vertaling van La Journée d’un journaliste américain en 2889, met een uitgebreid voorwoord.
• 1964: een vernieuwde uitgave van zijn biografie over Verne.
• 1969: Een zee voor de Sahara, een vertaling van L’Invasion de la Mer.
• 1972: Een dokters-visite, een vertaling van Frritt-Flacc, in het blad Holland-SF.
• In 1973 was Franquinet bezig met een vertaling van L’Eternel Adam, in 1974 onder de titel De eeuwige Adam uitgegeven als boekje bij Uitgeverij: R van Hevel, Ilsestraat, Oevel, België.

(Klik voor grotere afbeeldingen.)

Mijne heren, ik hoop dat ik een klein beetje de sluier heb kunnen oplichten over een persoon die voor ons allen uitermate belangrijk is geweest en die belangrijk zal blijven zolang er nog één Jules Verne-fan in Nederland over is!